استانداردها و نكات ايمني در انتخاب چراغ خياباني، سيم و كابل و لوله‌هاي برق
نورپردازي معابر و خيابان‌ها، يكي از اركان اصلي توسعه شهري و ايمني عمومي است. اما يك سيستم نورپردازي مطمئن و پايدار، تنها به انتخاب چراغ‌هاي مناسب ختم نمي‌شود. اين سيستم مانند يك زنجيره است كه سلامت و كارايي آن به تمامي حلقه‌ها—از چراغ خياباني گرفته تا سيم‌ها، كابل‌ها و لوله‌هاي محافظ—وابسته است. رعايت استانداردها و نكات ايمني در انتخاب هر يك از اين اجزا، نه تنها تضمين‌كننده روشنايي مطلوب و پايدار است، بلكه از بروز حوادثي مانند برق‌گرفتگي، آتش‌سوزي و خاموشي‌هاي مكرر جلوگيري مي‌كند.
در اين مقاله، به بررسي اصول كليدي و استانداردهاي انتخاب اين تجهيزات مي‌پردازيم.
فصل اول: چراغ خياباني؛ نخستين حلقه زنجيره روشنايي
چراغ خياباني قلب تپنده سيستم است و انتخاب آن نيازمند دقت در چندين معيار ايمني و فني است.
۱. درجه حفاظت (IP Rating):
چراغ‌هاي خياباني به دليل قرارگيري در معرض باران، برف، گردوغبار و رطوبت، بايد از درجه حفاظت بالايي برخوردار باشند. حداقل استاندارد قابل قبول براي فضاهاي بيروني IP65 است. اين رقم نشان مي‌دهد چراغ در برابر گردوغبار كاملاً محافظت شده (عدد 6) و در برابر پاشش آب از تمام جهات نيز ايمن است (عدد 5). براي مناطق بسيار مرطوب يا نزديك به دريا، درجات IP66 يا IP67 توصيه مي‌شود.
۲. ضريب توان (Power Factor):
ضريب توان معياري براي سنجش بازدهي چراغ در استفاده از انرژي است. ضريب توان پايين (كمتر از ۰.۹) باعث تلفات انرژي و افزايش بار شبكه مي‌شود. استانداردهاي ملي، استفاده از چراغ‌هاي با ضريب توان بالاتر از ۰.۹ (ترجيحاً ۰.۹۵ به بالا) را الزامي مي‌دانند. اين موضوع به ويژه در پروژه‌هاي بزرگ كه از صدها چراغ استفاده مي‌شود، از نظر اقتصادي و فني حياتي است.
۳. كلاس حفاظتي عايق‌بندي (Ingress Protection):
اين كلاس‌بندي (معمولاً Class I يا Class II) سطح حفاظت در برابر برق‌گرفتگي را مشخص مي‌كند.
- كلاس I: اين چراغ‌ها داراي سيم ارت هستند. اتصال صحيح سيم ارت براي ايمني آنها ضروري است.
- كلاس II: اين چراغ‌ها داراي عايق‌بندي مضاعف هستند و به سيم ارت نياز ندارند. اين چراغ‌ها براي مكان‌هايي كه خطر برق‌گرفتگي بالاست، گزينه ايمن‌تري محسوب مي‌شوند.
۴. پخش نور و خيرگي (Glare):
طرح اپتيكال چراغ بايد به گونه‌اي باشد كه نور را به صورت متمركز بر روي سطح معبر بيندازد و باعث خيرگي (نور آزاردهنده براي چشم رانندگان و عابران) نشود. استانداردهاي بين‌المللي مانند EN 13201 الزامات دقيقي براي توزيع نور و كنترل خيرگي چراغ‌هاي خياباني تعيين كرده‌اند.
فصل دوم: سيم و كابل؛ شريان‌هاي حياتي سيستم
انتخاب نادرست سيم و كابل، يكي از اصليترين دلايل گرمايش، اتلاف انرژي و آتش‌سوزي است.
۱. سطح مقطع (Cross-Sectional Area):
محاسبه دقيق سطح مقطع سيم بر اساس جريان بار (آمپر) و طول مسير اولين و مهمترين قدم است. استفاده از سيم با سطح مقطع كمتر از نياز، باعث گرم شدن بيش از حد، ذوب شدن عايق و در نهايت آتش‌سوزي مي‌شود. استانداردهاي ملي (مانند ISIRI) جداول مشخصي براي تعيين سطح مقطع بر اساس اين پارامترها ارائه كرده‌اند.
۲. نوع عايق و روكش:
سيم و كابل‌هاي مورد استفاده در فضاي باز و در زير زمين بايد داراي عايق و روكش مقاوم در برابر عوامل جوي باشند.
- كابل‌هاي با روكش PVC يا XLPE: براي مصارف عمومي در لوله‌ها و كانال‌ها مناسب هستند.
- كابل‌هاي خودنگهدار (Self-Supporting): اين كابل‌ها كه اغلب با نام «كابل هوايي» شناخته مي‌شوند، براي نصب روي دكل‌ها و تيرهاي چراغ برق طراحي شده‌اند و داراي استحكام مكانيكي بالا و مقاومت در برابر پرتوهاي فرابنفش خورشيد هستند.
۳. رنگ‌بندي استاندارد:
رعايت رنگ‌بندي استاندارد سيم‌ها (فاز، نول، ارت) براي نصب ايمن و عيب‌يابي آسان ضروري است. اين رنگ‌بندي بر اساس استاندارد ملي هر كشور تعريف مي‌شود.
فصل سوم: لوله‌هاي برق؛ محافظان نامرئي
لوله‌ها، سيم و كابل را در برابر آسيب‌هاي مكانيكي، رطوبت و مواد شيميايي محافظت مي‌كنند.
۱. جنس لوله:
- لوله‌هاي PVC سخت: اين لوله‌ها به دليل سبكي، مقاومت در برابر خوردگي و قيمت مناسب، پركاربردترين نوع براي عبور كابل در زير زمين يا داخل بتن هستند. آنها بايد داراي علامت استاندارد و مقاومت كافي در برابر ضربه باشند.
- لوله‌هاي گالوانيزه: اين لوله‌ها استحكام مكانيكي بسيار بالايي دارند و براي مكان‌هايي كه احتمال آسيب فيزيكي وجود دارد، ايده‌آل هستند. بايد از گالوانيزه گرم بودن آنها اطمينان حاصل كرد تا در برابر زنگ‌زدگي مقاوم باشند.
۲. درجه حفاظت و آب‌بندي:
سيستم لوله‌كشي، به ويژه در محل اتصالات و باكس‌ها، بايد كاملاً آب‌بند باشد تا از نفوذ آب و رطوبت به داخل لوله و آسيب به كابل جلوگيري شود. استفاده از لوله‌هاي ضدآب (مانند لوله‌هاي PVC با درجه حفاظت مناسب) و اتصالات مخصوص اين كار الزامي است.
۳. محاسبه قطر لوله:
لوله بايد به اندازه‌اي باشد كه كابل‌ها به راحتي و بدون فشار در آن عبور كنند. پر كردن بيش از ۴۰٪ از فضاي داخلي لوله مجاز نيست. اين كار هم باعث سهولت در كشيدن كابل مي‌شود و هم از گرمايش بيش از حد جلوگيري مي‌كند.
نتيجه‌گيري: ايمني، حاصل رعايت يكپارچه استانداردها
يك سيستم روشنايي معابر ايمن و مطمئن، حاصل توجه همزمان به تمامي اجزاي آن است. انتخاب يك چراغ خياباني با مشخصات فني عالي، زماني به نتيجه مطلوب مي‌رسد كه با سيم و كابلي با سطح مقطع مناسب و لوله‌هاي محكم و استاندارد همراه شود. رعايت اين اصول، نه تنها هزينه‌هاي نگهداري و تعميرات را به شدت كاهش مي‌دهد، بلكه با تامين نور كافي و ايمن، گامي اساسي در جهت ارتقاي ايمني عمومي و رفاه شهروندان برمي‌دارد. بنابراين، سرمايه‌گذاري روي كيفيت و رعايت استانداردها در مرحله طراحي و اجرا، هوشمندانه‌ترين و مقرون‌به‌صرفه‌ترين تصميم در بلندمدت خواهد بود.
برچسب: ،
ادامه مطلب